„Witaj majowa jutrzenko!”

Pieśń prawdopodobnie z 1831 roku, stylizowana przez anonimowego autora na melodię ludowego mazurka. Według jednej z teorii - muzykę skomponował Fryderyk Chopin. Tekst jest zainspirowany wierszem Rajnolda Suchodolskiego, uczestnika powstania listopadowego.

Znamy aż jedenaście wersji tej patriotycznej piosenki. Jest to znak, jak bardzo ważne jest święto 3-go maja dla naszego Narodu! Poniżej wybór wersji najbardziej charakterystycznych i odpowiadających naszemu współczesnemu nastrojowi:

 

Świeć naszej polskiej krainie,
Uczcimy ciebie piosenką,
Która w całej Polsce słynie.

Witaj Maj! Trzeci Maj,
u Polaków błogi raj!

 

Witaj dniu trzeciego maja,
Który wolność nam zwiastujesz,
Pierzchła już ciemiężców zgraja,
Polsko dzisiaj tryumfujesz

Witaj Maj! Trzeci Maj,
u Polaków błogi raj!

Witaj maj trzeci maj

Wiwat wielki Kołłątaj!

 

Wolność wsparta na oświacie

I równość w obliczu prawa,

To nam rokowała bracie

Trzeciego maja ustawa.

Wiwat maj, piękny maj,

U Polaków błogi raj

 

Ale chytrości godzina,

Młot swój na nas gotowała,

Z piekła rodem Katarzyna

Moskalami nas zalała;

Chociaż kwitł piękny Maj,

Rozszarpano biedny kraj.

 

Wtenczas Polak z łzą na oku,

Smutkiem powlókł blade lice,

Trzeciego Maja co roku,

Wspominał lubą rocznicę –

Długo wzdychał; „Boże daj,

By nam wrócił trzeci Maj!”

 

Na ustroniu jest ruina,

Której pamięć Polak chował;

Tam za czasów Konstantyna

Szpieg na nasze łzy czatował.

A gdy nadszedł trzeci Maj,

Kajdanami brzęczał kraj.

 

Próżno, próżno, Mikołaju,

Z paszcz ognistych w serce godzisz,

Próżno rząd nowego kraju

Nową przysięgą uwodzisz.

To nasz śpiew: Wiwat maj!

Niech przepadnie Mikołaj!

 

W piersiach rozpacz uwięziona

W listopadzie wstrzęsła serce,

Wstaje Polska z grobu łona,

Pierzchają dumni mordercę.

Błysnął znów trzeci Maj,

Dla Polaków błogi raj!

 

O zorzo trzeciego maja!
My z twoimi promieniami
przez armaty Mikołaja

Idziem w Litwę z bagnetami!

Wrogu precz! Witaj maj
polski i litewski kraj!

 

Witaj majowa jutrzenko,

Świeć naszej polskiej krainie!

Uczcimy ciebie piosenką,

przy hulance i przy winie.

Witaj Maj, piękny Maj,

U Polaków błogi raj!

 

Gdy nas nierząd braci cisnął,

Gnuśność w ręku władców spała,

To ten trzeci maj zabłysnął

I nasza Polska powstała!

Witaj maj, trzeci maj!

Boże! Taką Polskę daj!!

 

Ps.: Oryginalne brzmienie tekstu „Uczcimy ciebie piosenką, przy hulance i przy winie (tak jeszcze śpiewała mi moja Mamusia!) kiedyś oznaczało po prostu radosną, uroczystą zabawę. Dziś słowo „hulanka” ma zabarwienie negatywne...

I jeszcze jedna informacja, którą przy okazji chciałabym przekazać, bo podejrzewam że wiedza na ten temat jest niewielka. Ja sama dowiedziałam się o tym, gdy parę lat temu przygotowywałam się do lekcji języka polskiego dla moich niemieckich uczestników kursu. Robię tak zawsze – ucząc języka, próbuję przemycić wiedzę na temat historii naszego narodu. „Kursanci” są mi za to bardzo wdzięczni, bo w niemieckiej szkole temat „Polska” nie egzystuje. Otóż w czerwcu 2009 roku   jak podała „Lwiwska Hazeta” został w moskiewskim archiwum odnaleziony egzemplarz  zbioru praw  z roku 1711, mówiący o prawie ludności ruskiej do samostanowienia, o uniezależnieniu prawosławnej metropolii kijowskiej od Patriarchatu Moskiewskiego i przywróceniu zwierzchnictwa patriarchatu Konstantynopola.  Dokument ten – to wyraz sprzeciwu Ukraińców wobec dyktatu Moskwy ! Autorem był Fylyp Orlyk - Filip Orlik  (1672 – 1742) , potomek czeskich emigrantów, syn oficera wojska polskiego walczącego w wojnie przeciwko Osmanom. zaś matka – wywodziła się z prawosławnego rodu szlacheckiego.

Ten pierwszy w Europie zbiór praw i obowiązków państwa wobec obywatela i odwrotnie, o 80 lat starszy od naszej Konstytucji z 3 Maja 1791 - został wydany po łacinie i ukraińsku w roku 1711. Trzeba wspomnieć, że Filip uczył się w Kolegium Jezuickim w Wilnie, ukończył Akademię Kjowsko Mohylańską w Kijowie (1694) i odebrał w tych miejscach solidne wykształcenie, dzięki czemu potrafił biegle pisać m.in. po łacinie, niemiecku, francusku i polsku. Tytuł tego dokumentu: „ Pacta et constitutiones legum libertatumque exercitus zaporoviensis („Pakty i konstytucje praw i wolności wojska zaporoskiego”). Przeszedł on do historii jako Konstytucja Filipa Orlika lub Konstytucja Benderska. Dokument ten – prototyp naszej polskiej konstytucji - był inspirowany artykułami henrykowskimi –aktami prawnymi, wydanymi przez Henryka Walezego w 1573. Zdaniem niektórych historyków – Orlik to „wybitny ukraiński mąż stanu, a także poliglota, historyk, teolog, polityk, poeta, publicysta”. W roku 1720, w dobie bezskutecznej walki o oswobodzenie się Rzeczypospolitej spod kurateli carskiej po Sejmie niemym - ułożył plan antycarskiego sojuszu. Rosja uznała go za zagrożenie i umieściła na liście „największych wrogów Imperium” (jeszcze wtedy nie bylo gułagów i psychuszek...). Do końca życia ten ostatni hetman kozaczyzny, pierwszy emigrant polityczny i pierwszy Hetman Ukrainy na emigracji - żyjąc na obczyźnie - zabiegał w europejskich stolicach o poparcie dla sprawy kozackiej.

„Konstytucja Orlika” nie została oficjalnie przyjęta i zatwierdzona przez żaden organ wyższy i nigdy nie weszła w życie.

Tak więc – my Polacy mamy powód do radości i dumy, że jesteśmy pierwszym w Europie (!) a drugim na świecie krajem, narodem, który potrafił przygotować taki dokument, określający podstawy ustroju państwowego i społecznego. Konstytucja w Stanach Zjednoczonych powstała tylko o 2 lata wcześniej, w 1789 roku. Twórcami polskiej - byli król Stanisław August Poniatowski, Ignacy Potocki i Hugo Kołłątaj. W stulecie utworzenia konstytucji, w roku 1891 wielki polski malarz Jan Matejko utrwalił na płótnie to najsłynniejsze w dziejach Polski wydarzenie – dzień zaprzysiężenia Konstytucji. Widzimy na nim triumfalny pochód króla, posłów i senatorów z Zamku Królewskiego do kolegiaty św. Jana wśród wiwatujących mieszkańców Warszawy. Jeżeli ktoś z Czytelników będzie w Warszawie – to nie wolno pominąć galerii arcydzieł w Zamku Warszawskim, gdzie usytuowany jest ten obraz. Zachęcam do obejrzenia!